Organik Bileşikler, Organik bileşikler, yapılarında karbon atomu olan bileşiklerdir. CO2 karbon ile oksijen ve hidrojende bulunduran organik olmayan bileşiklerde bulunur. Bütün hücreleri sentezleme ve dışarıdan da alabilme özellikleri olan organik bileşiklerde uzun karbon zincirleri bulunur. Organik bileşikler canlılarda karbonhidratlar, proteinler, enzimler, yağlar, nükleik asitler ve vitaminler olarak bulunur. Bazı organik bileşikler hücreye enerji verir, bazıları, hücrede yapı maddesi olarak bulunur, bazıları ise de metabolizmayı düzenleyen madde görevinde bulunurlar.
Karbonhidratlar: Her bir canlı hücrede bulunan karbonhidratlar, hücrede karbon, hidrojen ve oksijenden oluşmaktadır. Hücrede yapı malzemesi amacı ile ve enerji vermek için kullanılır. Karbonhidratlar insan ve hayvan vücutlarında glikojen, bitkilerde ise nişasta ve selüloz şeklinde bulunan organik bileşiklerdir.
Karbonhidratlar üç kısımda incelenir
Monosakkaritler: Hücre zarından direkt olarak geçebilen basit şekerlerdir ve sindirilmeyip doğrudan kana ulaşırlar.
Disakkaritler:2 adet monosakkaritin birleşerek oluşturduğu disakkaritler en çok bal ve üzümde yer alır.
Polisakkaritler: Polisakkaritler birçok monosakkaritin birleşmesi sonucunda oluşurlar.
Monosakkarit çeşitleri
Nişasta: Bitkilerde depo polisakkarit olarak bulunur ve birçok miktarda glikozdan meydana gelmiştir. Bitkilerin kök, gövde ve tohum gibi ışık görmeyen bölgelerinde depolanırlar.
Glikojen: Hayvanlarda depo polisakkarit olarak bulunur ve birçok glikozdan meydana gelmiştir. Kas ve karaciğerde depolanır.
Selüloz: Bitkilerde yapısal polisakkarit olarak bulunur ve birçok miktarda glikozdan meydana gelmiştir. İnsan ve hayvan vücutlarında selülozu sindirebilecek enzimler bulunmamaktadır.
Kitin: Böceklerin kabuğunda bulunan kitin birçok glikozdan meydana gelmiştir.
Yağlar (Lipitler): Hücre yapısına katılarak enerji verirler. Suda erimezler ancak kloroform ve eter gibi çözünenlerle eriyebilen organik bileşiklerdir.
Yağlar yapılarına göre üç kısımda incelenir
Nötral yağlar: Vücutta önemli görevi olan, organların dış kısımlarına örten nötral yağlar, gliserin ve yağ asidinden meydana gelirler.
Steroidler: Hücre zarının dayanıklı olmasını sağlayan steroidlere, D vitamini, böbreküstü bezinden salgılanan hormonlar ve kolesterol örnek verilebilir.
Fosfolipitler: Hücre zarının yapısında bulunan fosfolipitler fosforik asit içeren lipitlerdir.
Proteinler: Hücrenin en önemli organik maddesi olan proteinler canlılığın devam edebilmesi için mutlaka gerekli olacak bileşiklerdir. Amino asitlerden oluşurlar ve vücuda fazla enerji sağlamazlar.
Enzimler: Canlılarda biyolojik katalizör olan enzimler iki yönlü olarak görev yaparlar. Enzimler aynı zamanda hücre dışında da görev yaparlar. Yalnızca protein yapan enzimler basit enzim adını alır. Ancak protein yapımı dışında diğer meloküler olan enzimler ise birleşik enzim adını alır. Protein yapısında olan enzimlerin sentezlenmesi genler sayesinde olur.
Vitaminler: Hücre yapısına katılmayan ve enerji vermeyen vitaminler küçük melodilerden oluşurlar ve bu nedenle hidrolize olmazlar.
Direnci artırıcı ve düzenleyici etkiye sahiptirler. Hayvanlar K vitamini sentezler, ancak bitkiler ihtiyacı olan birçok vitamini kendi başlarına sentezleyebilirler. İnsan vücudunun ihtiyaç duyduğu enerjisiz temel gıdalar olan vitaminler vücut tarafından üretilmez, ancak günlük gıdalar sayesinde vücuda alınır. Vitaminler bağışıklık sisteminin güçlenmesine, görme yeteneğine, derilerin yapılanmasına ve kanın pıhtılaşmasına yardımcı olurlar.
Vitaminler, yağda çözünen vitaminler A, D, E, K vitamini, suda çözünen vitaminler ise B, C vitamini gibi iki kısma ayrılır.
Yağda çözünen vitaminler, vücudun ihtiyaç duyduğundan daha fazla alındığı takdirde vücutta depolanabilir, suda çözünen vitaminlerin fazlası ile vücuttan dışarı atılır.
Nükleik asitler: Her bir canlıda DNA ve RNA şeklinde bulunan nükleik asitler, hücrelerin en önemli organik bileşikleri arasındadır.
DNA hücrede, nükleus da yer alır stoplazmada kloroplast ve mitokondri içerisinde az miktarda yer alır.
RNA ise, hücrelerde nükleus ve stoplazmada bulunan ribozom yapısında yer alır.
